SOAL PAS BAHASA JAWA KELAS VI SD

PENILAIAN AKHIR SEMESTER I (PAS I) SEKOLAH DASAR

TAHUN PELAJARAN 2022/2023

PROGRAM BELAJAR DARI RUMAH (BDR)

Muatan Pelajaran  : BAHASA JAWA

Kelas                     : VI ( Enam )

Hari/Tanggal         :

Pitudhuh :

1. Tulis jeneng lan nomor absenmu ana pojok sisih tengen dhuwur!

2. Wacanen saben soal kanthi premati!

3. Wangsulan ditulis langsung ana ing papan kang kasedhiya ana pitakonan.

4. Wenehana tandha ping (X) ana ngarep A, B, C, utawa D sing paling bener.

5. Kanggo pitakonan sakliyane pilihan ganda, pitudhuh nggarap wis ana ing saben pitakonan.

Wacanen kanthi patitis kanggo mangsuli pitakon nomer 1, 2 lan 3.

Brokohan

Brokohan utawa barokahan iku upacara adat Jawa kanggo nyambut kelairan bayi. Upacara adat iki duwe makna ungkapan syukur lan sukacita amarga proses lairan iku slamet. Brokohan iku asal tembung saka basa arab yaiku “barokah” sing tegese ngarepake berkah. Tangga teparo yaiku mligine para ibu ing saubengi diaturi rawuh, malah kerep tanpa diaturi rawuh padha nyambangi kaluwarga sing lairan saperlu ngucapake rasa melu bungah, lumrahe kanthi nggawa kadho arupa wedhak, sabun, kopi, gula lan sapanunggalane. Sing tumindak minangka pangarsa adicara Brokohan yaiku dhukun bayi. 

Upacara brokohan tujuwane kanggo keslametan proses lairan uga pangayoman kanggo bayi, kanthi pangarep-arep supaya bayi sing lair bisa dadi bocah sing apik. Upacara diwiwiti saka mendhem ari-ari sing diterusake andum sesajen brokohan kanggo sedulur lan para tangga. 

1. Ingkang tumindak dados adicara nalika acara Brokohan yaiku ....

A. ibune bayi

B. bapake bayi 

C. dhukun bayi

D. tangga teparo

2. Wenehana tandha centhang (✓) ana ing pratelan kang trep karo wacan ing dhuwur!

3. Salah siji nilai luhur upacara adhat Brokohan bisa ndadekake rukun karo tangga teparo.
    Apa kowe setuju karo pratelan ing ndhuwur? Tulis alesanmu!

Wacanen kanthi patitis kanggo mangsuli pitakon nomer 4, 5, 6 lan 7.

Mitoni

Mitoni iku asale saka tembung pitu. Upacara adat iki dianakake wektu calon ibu nggarbini utawa meteng 7 sasi. Ancase kanggo keslametan calon bayi lan ibune utawa kanggo sing sipate tolak bala. Jabang bayi umur 7 sasi iku wis duwé raga sing sampurna. Dadi miturut pangertene wong Jawa, wetengan umur 7 sasi iki prosès pangriptane manungsa iku wis nyata lan sampurna ing sasi kaping 7.

Reroncen acara kanggo upacara mitoni iki luwih akèh tinimbang upacara ngupati. Urut-urutane yaiku siraman, nglebokaké endhog pitik kampung ning njero kain calon ibu déning calon bapak, salin rasukan, brojolan (nglebokake klapa gadhing enom), medhot lawe utawa ubedan benang (janur), mecahake wajan lan gayung, nyolong endhog lan pungkasane ya iku kendhuren. Acara siraman mung dianakake kanggo mitoni anak sing nomer siji. Miturut adat Jawa mitoni iku kudu dianakake ing dina sing temenan apik yaiku dina Senen awan nganti mbengi utawa dina Jemuah awan nganti mbengi.

4. Reroncen acara kanggo upacara mitoni iki luwih akèh tinimbang upacara ngupati.

Tembung kang kacethak kandel tegese ....

A. susunan

B. acarane 

C. ubarampene

D. tatanan

5. Wenehana tandha centhang (✓) ana ing 3 piranti kang kalebu ubarampene upacara mitoni miturut wacan ing ndhuwur,

6. Pasangna urutan lan kagiyatane upacara Mitoni miturut wacan ing dhuwur!

7. Miturut wacan ing dhuwur, lowongi ing bener utawa salah pratelan ing ngisor iki!

Wacanen kanthi patitis kanggo mangsuli pitakon nomer 8 – 14.

Gugure Gathotkaca

Raden Gathotkaca satriya ing Pringgondani kang dadi senapatine Pandawa nalika perang Baratayudha. Sak durunge manjing ing palagan, Gathotkaca ngadhep marang ibune Dewi Arimbi. Dewi Arimbi rumangsa seneng putrane dadi senopatine Pandhawa muji mugi paprangan lancar kalis ing rubeda nir sambikala.

Kanthi tekad kang wis nyawiji, Gathotkaca tumuju Tegal Kurusetra. Gathotkaca mabur ndhuwur ngambah dirgantara. Gathotkaca bisa mabur tanpa elar, bisa mlethik tanpa suthang. Tuhu satriya sekti mandraguna, otot kawat, balung wesi, akulit tembaga, sungsum genggala, adriji gunting, adengkul paron. Gathotkaca ngagem kotang antakusuma lan caping basunanda sing ndadekake yen panas datan kepanansen, yen udan datan kejawahan.

Satekane Tegal Kurusetra, para prajurit Pandhawa miwiti nyerang wadyabala Kurawa. Swara pedang, panah, candrasa lan swara prajurit kang pada tiwas. Wadyabala Kurawa akeh pada nemahi pralaya. Tegal Kurusetra prasasat banjir ludira. 

Adipati Karna kang dadi senopatine Kurawa, age-age menthang langkap jemparinge. Mangewu-ewu panah mleset banter tumuju ing prajurit Pandhawa. Raden Gathotkaca banjur ngamuk, ngobrak abrik wadyabala Kurawa. Raden Gathotkaca banjur mateg aji Narantaka sing nyebabake ancure kretane Adipati Karna. 

Adipati Karna mlesetake panah marang Gathutkaca. Nanging, mangewu-ewu panah mau ora bisa ngenani anggane Raden Gathutkaca. Adipati Karna banjur ngetokake senjata Kuntawijayadanu. Raden Gathutkaca kaget amarga yen senjata Kunta katamakake, dheweke bakal nemani pralaya. Raden Gathutkaca mabur, saya dhuwur-saya dhuwur dimen adoh saka sanjata Kunta. Nanging, Raden Gathutkaca ketemu marang Ditya Kalabendana sing ora liya pamane dhewe. 

“Kulup Gathutkaca, siki wis titi wancine, aku arep ngajak koe munggah ing swarga loka” ngendikane Ditya Kalabendana.

“Paman Kalabendaha, kulo ikhlas lila lir legawa pejah saking astanipun Paman, wekasan kulo saged munggah swarga loka sinerengan Paman” wangsulane Gathutkaca. 

Kalabendana ngerti yen senjata Kuntawijayadanu ora bisa munggah tekan ing angkasa, sak nalika senjata Kuntawijayadanu kasambar dening Kalabendana, banjur nekani Raden Gathutkaca. Sanjata Kunta banjur mlebu ing pusere Raden Gathutkaca. Getih kang metu saka anggane Raden Gathutkaca ndadekake mendhung ing akasa. Ragane Gathutkaca tumiba ing Tegal Kurusetra. Raden Gathutkaca nemahi palastra ing madyaning Tegal Kurusetra dadi satriya utama. 

8. Perang Baratayuda iku perange ....

A. Pandhawa lawan Punakawan

B. Pandhawa lawan Kurawa

C. Pandhawa lawan Punakawan

D. Gathutkaca lawan Adipati Karna

9. Pusakane Gathutkaca kang ndadekake yen panas ora kepanasen lan yen udan ora kudanan yaiku....

A. aji narantaka

B. kotang antakusuma

C. caping basunanda

D. panah kuntawijayadanu

10. Pasangna tembung lan tegese ing ngisor iki!

11. Wenehana tandha centhang (✓) ana ing 3 pratelan kang trep karo Raden Gathutkaca!

12. Miturut wacan ing dhuwur, temtokake pratelan ing ngisori iki kanthi nglowongi bener/salah ing ngisor iki!

13. Pasangna pratelan lan wangsulan kang trep ing ngisor iki, miturut wacan ing dhuwur!

14. Raden Gathutkaca nemahi palastra ing madyaning Tegal Kurusetra dadi satriya utama.

Apa kang bisa ditiru saka Raden Gathutkaca saka crita ing dhuwur?

Wacanen kanthi patitis kanggo mangsuli pitakon nomer 15 -19.

Sawise nampa rapot, Dito bungah amarga dheweke dadi juara kelas. Bapake wis njanjeni arep numbasake pit menawa Dito bisa dadi juara kelas. Dito ngguyu-ngguyu mbayangake bisa numpaki pit anyar kaya kancane.

Dina Minggu, bapake ngajak Dito menyang toko pit. Dito milih pit warna abang kaya sing dadi kepenginane. Bapak ndhawuhi Dito numpak saka toko pit. Sawise tekan ngumah, Dito wis disamper kancane diajak pit-pitan nglilingi dalan-dalan ing lingkungan desane. Bapak weling supaya ngati-ngati olehe numpak pit, ora usah ngebut.

Dito lan kanca-kancane pamit banjur mangkat. Angin sing semribit ndakekake suasana pit-pitan saya nyenengake. Kabeh bocah pada ngepit jejer-jejer. Nanging, amarga ana kancane kang ngajak balapan, Dito kang lagi seneng-senenge ngepit banjur melu ngebut. Pit anyare pancen kepenak banget digawa banter. Nalika Dito lan kancane tekan pertelon pasar, dumadakan ana kucing kang liwat nang ngarepe Dito. Dito ora bisa ngendhalekake pit banjur nabrak kucing. Pite uga rubuh. Dheweke tiba kurugan pit, tangane lecet-lecet. Pite anyare kur lecek sithik ing bagian stang. Kucing sing ketabrak mau ora bisa mlaku. Dito bingung lan rumangsa salah. Kanca-kanca ngajak supaya kucinge ditinggal lunga, nanging Dito ora tega. Dito banjur njujugake kucing mau marang sing due yaiku Mba Ratih.

Dito menyang omahe Mba Ratih dikancani Budi. Dito nyuwun pangapura marang Mba Ratih lan janji Dito arep mragadi yen kucinge ditambakake. Mba Ratih ngucapake maturnuwun marang Dito amarga wis gelem njujugake kucing marang umaeh. Dito ora perlu ngetokake biaya kanggo mertamba kucinge. Dito atine lega.

Sawise bali saka omahe Mba Ratih, Dito bali ngomah. Dito nyuwun pangapura marang bapak amarga ora nglakokake piwelinge bapake. Bapake aweh pangapura lan weling supaya aja mbaleni maning. Dito kapok lan arep manut welinge bapak.

15. Kang menehi hadiah pit anyar yaiku bapak.

Ukara pitakon kang trep kanggo wangsulan ing ndhuwur yaiku ....

A. Apa kang gawe atine Dito bungah?

B. Kapan Dito olih hadiah pit anyar?

C. Kenangapa Dito olih hadiah pit anyar?

D. Sapa kang aweh hadiah marang Dito?

16. Miturut wacan ing dhuwur, klowongi ing bener utawa salah pratelan ing ngisor iki!

17. Miturut wacan dhuwur, wenehana tandha centhang (✓) ana ing 3 irah-irahan kang trep karo isine wacan ing dhuwur!

18. Miturut wacan ing dhuwur, pasangna ukara pitakon lan wangsulan kang trep!

19. Apa pitutur luhur saka wacan ing dhuwur?

Wacanen kanthi patitis kanggo mangsuli pitakon nomer 20 lan 21. 

Jenengku Rudi, dina Jemuah kepungkur aku duwe pengalaman kang ora bisa tak laleake. Aku tangi nalika jarum jam wis nunjuk angka 7. Aku tangi kaget nuli gagean mlayu menyang kamar mandi. Ora nganggo sue olehe adus, aku salin klambi seragam sing dicanthelake ana mburi lawang. Amarga wis kawanen aku ora sarapan, aku nggendong tas lan sepaton banjur pamit kaliyan ibu.

Aku setengah mlayu anggone mangkat sekolah. Bapak penjaga sekolah arep nutup gerbang sekolah, aku banjur nrobos mlebu. Tekan ngarep kelas, kanca-kanca nembe rampung ndonga. Kanthi ngos-ngosan, aku ngucapake salam, nanging kanthi njawab salam ibu guru lan kanca-kanca padha nggatekake awakku. Kanca-kanca sekelas banjur ngguyu kepingkel-pingkel. Aku bingung, apa sing salah saka awakku. Jebul sragam sekolahku beda karo kancane. Bu guru ndhawuhi aku lungguh. Kanthi rasa isin aku melu pelajaran. Aku esih syukur ora didukani bu guru sanajan aku telat olehe mangkat. Bu guru ora tega ngerti raiku wis katon abang merga isin. Iki pancen salahku, dolanan game tekan wengi sing marakake kedadean iki.  

20. Geneya kanca-kancane Rudi pada ngguyu kepingkel-pingkel?

A. Rudi mangkat sekolah kawanen

B. Rudi didukani bu guru

C. Rudi salah nganggo sragam

D. Rudi tangine kawanen

21. Wenehana tandha centhang (✓) ana ing 3 pratelan kang trep karo wacan ing dhuwur!

Tembang Kinanthi ing ngisor iki kanggo mangsuli nomor 22-25.

Kinanthi

Sekar kinanthi pitutur

Tumrap tataraning murid

Mbangun turut gurunira

Gegaran wulang kang becik

Bekti marang ingkang rama

Mring kang ibu kudu bekti

22. Tembung pitutur tegese ....

A. prentah

B. piweling 

C. ajakan

D. larangan

23. Miturut tembang ing dhuwur, klowongi ing bener utawa salah pratelan ing ngisor iki!

24. Wati murid kelas 6. Saben esuk, Wati tangi gasik nglakokake ngibadah banjur ngrewangi ibune masak. Sawise rampung, Wati siap-siap mangkat sekolah. Wati sinau kanthi temen kaya welinge wong tua. Nalika lagi sekolah Wati nggatekake piwulange bapak ibu guru. 

Wenehana tandha 

25. Bubar sekolah Ardi mulih bareng karo kancane. Kancane ngajak Ardi bal-balan ana ing lapangan desa. Sedurunge mangkat sekolah, ibune weling supaya bali sekolah ora kena mampir-mampir. Ardi bingung, dheweke seneng dolanan bal-balan nanging kelingan welinge ibune. 

Apa kang kudu dilakoni Ardi miturut isine tembang kinanthi ing nduwur?

Tembang Kinanthi ing ngisor iki kanggo mangsuli nomor 26 lan 27. 

Nyegah Corona
Mbasuh tangan kanthi sabun
Suwene rong puluh detik
Sinau kerja ing omah
Uga Social Distancing
Kurangi ing njaba omah
Cara nyegah Covid-Nentin

26.Wenehana tandha centhang (✓) ana ing 3 cara nyegah corona kang trep karo tembang kinanthi ing dhuwur!

27.  m=ktSe[kolh

Tulisan jawa diwaca ....

A. mangkat sawah
B. mangkat sekolah
C. mangkat dolan
D. mangkat ngalas

28. Pasangna aksara jawa lan tembung kang trep!

29. Klowongo ing bener utawa salah aksara jawa lan wacane ing ngisor iki!

30. Ukara ing ngisor iki salinen nganggo aksara jawa!

KUNCI JAWABAN